DR. SİYAMİ ERSEK THORACİC AND CARDİOVASCULAR SURGERY EDUCATION RESEARCH HOSPITAL

Ateroskleroz (damar sertleşmesi) nedir?

 Ateroskleroz arterlerin yani atar damarların sertleşmesi veya tıkanması olarak tanımlanır. Kalp damarlarındaki ateroskleroz kalbe giden kan akışını sınırlayabilir. Kalp damarlarındaki bu daralma veya tıkanmalardan sorumlu olan damar iç çeperinde oluşan yağ ve kireç içerikli plaklardır. Ateroskleroz kalp, bacaklar, beyin, böbrek ve diğer organların damarlarını etkileyebilir.

 Aterosklerotik kalp hastalığı (koroner arter hastalığı) koroner yani kalbi besleyen arterlerin daralması veya tıkanmasıdır. Koroner arterler kanın serbestçe akabildiği boş tüpler gibidir. Normalde, koroner arterlerin duvarları pürüzsüz ve elastiktir. Arterlerin iç çeperinin yapısal özellikleri bozulduğunda ateroskleroz oluşur, damar kalınlaşır, yağ birikir, plak oluşur ve bu plaklar kan akışını kısıtladığı için kalp kasının oksijenlenmesi engellenir. Oksijenden zengin kan kalp dokusunu besleyemediği zaman anjina denilen göğüs ağrısı meydana gelir. Koroner arterlerin aniden tıkanması durumunda kalp krizi (kalp kası hasarı) ortaya çıkabilir.

Anjiyo nedir?

 Koroner anjiyografi (ayrıca kardiyak kateterizasyon veya anjiyo da denir) kalp damarlarınızı ve fonksiyonunu değerlendirmek için yapılan girişimsel bir görüntüleme yöntemidir. Kardiyak kateterizasyon yapılmasının amaçları:

1.   Koroner arter hastalığının, kalp kapak hastalığının veya aort damarı hastalığının tanısını koymak ve ciddiyetini belirlemek için

2.   Kalp kası fonksiyonunu değerlendirmek için

3.   İleri tedavi (koroner balon anjiyoplasti ve stent, koroner bypass ameliyatı, kalp kapağı için girişimsel veya cerrahi müdahale) yöntemlerini belirlemek için

Koroner anjiyografi sırasında kasık veya koldaki atardamara ince, yumuşak plastik bir sheat (kılıf) yerleştirilir. Bu kılıfın içinden yine yumuşak ve ince plastik içi boş kateterler vasıtasıyla kalp damarlarının çıkış yerine ilerletilir. Kateter özel bir x-ray (röntgen) makinesi yardımı ile koroner arterlere yönlendirilir.

 Kontrast materyal (anjiyo boyası) kateter yoluyla enjekte edilir ve hareketli röntgen filmleri dijital ortamda kaydedilir. Prosedürün bu bölümüne koroner anjiografi denir. Bu görüntülere ek olarak bazı özel durumlarda ileri görüntüleme ve değerlendirme yöntemleri olan intravasküler ultrason (IVUS), optik koherans tomografi (OCT) veya fraksiyonel akım rezervi (FFR) ölçümleri de yapmak gerekebilir. IVUS koroner damar içinde ultrason ile daha ayrıntılı görüntüler elde edilmesini sağlar. OCT özel bir ışık kaynağı ile damarın iç çeperi hakkında detaylı bilgiler vermektedir. FFR ise kan akımının özelliğini ölçerek görüntülenen daralmanın ciddiyeti konusunda bilgiler verir. Bu ileri değerlendirme yöntemleri çok özel cihazlarla tecrübeli merkezler ve operatörler tarafından yapılması önerilmektedir.

Anjiyo bir cerrahi işlem midir?

 Hayır. Kardiyak kateterizasyon ve koroner anjiyo göğüs açılarak yapılmadığından ve herhangi bir yara oluşmadığından dolayı cerrahi işlem olarak kabul edilemez. İşlem süresi ameliyata göre çok daha kısadır.

Anjiyo esnasında uyanık olacak mıyım?

Evet. Eğer tedirginliğiniz varsa hafif bir sakinleştirici verilecektir, ancak tüm işlem sırasında uyanık ve bilinciniz açık olacaktır. Girişimsel kardiyolog kateterin gireceği bölgeyi uyuşturmak için bir lokal anestezik kullanır.

Anjiyo nerede gerçekleştirilir?

Koroner anjiyografi Kalp Kateterizasyonu Laboratuvarı’nda yapılmaktadır.

Anjiyo işlemini kim gerçekleştirir?

Koroner anjiyo özel eğitimli girişimsel kardiyolog hekimler, hemşireler ve teknisyenden oluşan bir kardiyovasküler ekip tarafından yapılmaktadır.

Anjiyo işlem süresi nedir, günümü nasıl planlamalıyım?

Koroner anjiyografi prosedürünün kendisi genellikle 10 dakika sürer, ancak hazırlık ve dinlenme zamanı ile birlikte randevu saatinizden itibaren 3 ila 6 saat sürebilir. El bileğinden (radial) anjiyografi prosedürlerinde işlemden yaklaşık 3 saat sonra eve gitmek mümkün olmaktadır. Koroner anjiyografi önemli bir işlem olduğu için hastanede 1 tam gün ve gece geçirecekmişsiniz gibi hazırlıklı olmanız tavsiye edilir.

Anjiyo olası riskleri nelerdir?

Koroner anjiyografi veya koroner girişimsel işlem öncesi girişimsel kardiyologunuz size yapılacak işlemin gerekçelerini, yararlarını ve olası risklerini size anlatacaktır.

Koroner anjiyo kalp-damar hastalığını tedavi ediyor mu?

Hayır. Koroner anjiyo bir tetkik yöntemidir. Kalp damarlarınızda daralma veya tıkanıklık olup olmadığı konusunda bilgi verir. Ancak anjiyo ile aynı seansta stent yerleştirilerek damarların açılması ve tedavisi mümkün olabilmektedir.

Anjiyo öncesi hazırlık

Doktorunuz ile önceden tespit edilmiş olan alerjileri görüşün. Kullandığınız ilaçların isimlerini ve dozlarını belirten reçetenizi veya prospektüsleri yanınızda getiriniz.

Kan Çalışması, EKG, akciğer grafisi ve diğer tetkikler:

En son yapılan kan testinizi, EKG, akciğer grafisi veya kalp için yapılan diğer tetkiklerinizi yanınızda getiriniz. Önceden yapılmış koroner anjiyografi veya balon anjiyoplasti/stent işlemine ait CD/DVD ve raporunuzu doktorunuzla paylaşınız.

Neler getirmeli?

1.   Sizinle birlikte bir aile üyesinin yanınızda olması uygundur.

2.   Koroner anjiyografi öncesi hazırlık ve bekleme sürecinde giyebileceğiniz rahat bir kıyafet getiriniz.

3.   Değerli eşyalarınızı aile üyenize teslim ediniz.

4.   Hastaneden çıktıktan sonra sizi eve götürecek bir yakınınız olması gerekmektedir.

Anjiyo sonrası yapılacaklar

Eve dönüş

Yetişkin bir yakınınız sizi eve götürecektir. Eve götürmek için size eşlik edecek bir yakınınız gelene kadar hastaneden çıkışınız uygun görülmeyecektir.

Şehir dışından geliyorsanız ve geceyi hastaneye yakın geçirebileceğiniz bir yakınınız yoksa size kalmanız için bir otel ayarlanmasını danışmamızdan rica edebilirsiniz.

Eve gittikten sonraki sabah uyanık olduğunuz saatlerde 5-10 dakika oda içinde yürümenizi öneririz. Eğer uçakla eve seyahat ediyorsanız, bacaklarınızı uzatacak şekilde ve koridorda en az her saat yürümek için ayağa kalkmanızı tavsiye ederiz.

Otomobil kullanma zamanını doktorunuza danışın.

Kateter giriş yeri bakımı

1.   Eve gittiğinizde, kateter giriş yerinde (ayrıca yara denir) bir bandaj olacaktır. İşlem sonrası sabah bu bandaj çıkarılabilir. Bunu yapmanın en kolay yolu, duş alırken bu bandajı çekip çıkarmaktır.

2.   Bandaj çıkarıldıktan sonra küçük bir yara bandı yapıştırılabilir. Kateter giriş yerinde birkaç gün siyah ve mor renk görülmesi normaldir. Giriş yeri aynı zamanda biraz şişmiş ve pembe olabilir ve giriş yerinde küçük bir yumru (bir fındık büyüklüğünde) olabilir.

3.   Sabun ve su ile günde bir kez kateter giriş yerini yıkayın. Elinizle veya yumuşak bir bez  veya sünge ile yıkamanızı öneririz, sert ovalamayın.

4.   Duştan sonra bu bölgeyi temiz ve kuru tutmaya özen gösterin.

5.   Giriş yerine krem, losyon veya merhem kullanmayın.

6.   Gevşek giysiler ve gevşek iç çamaşırı giyin.

7.   İşlemden sonra bir hafta boyunca havuza, jakuziye, küvete veya denize girmenizi önermiyoruz.

Aktivite Rehberi

Doktorunuz size ne zaman normal aktivitelerinize döneceğinizi söyleyecektir. Genellikle ilk iki günü rahat bırakmakta fayda var. İşlemin ertesi günü biraz halsiz ve isteksiz hissetmeniz normaldir. Gün boyunca ev içinde kısa yürüyüşler yapıp istirahat ediniz.

1.   Kateter giriş yerinden kanamayı önlemek için işlem sonrası ilk 3 ila 4 gün barsak hareketleri için ıkınmayınız.

2.   Ağır kaldırmaktan kaçının (10 kg’dan fazla) ve işlemden sonra ilk 5 ila 7 gün boyunca ağır nesneleri itmeyin veya çekmeyin.

3.   İşlemden sonra 5 gün boyunca yorucu etkinliklere katılmayın (koşu, golf, tenis, bowling)

4.   Merdivenleri kullanacaksanız yavaş hareketlerle inip çıkmanızı öneririz.

5.   İşlemden sonra bir hafta içerisinde aktivite düzeyinizi kademeli olarak arttırın.

6.   Cinsel aktivite konusunda sorunuz varsa doktorunuza danışın.

Araba kullanma

Doktorunuz sizi bu konuda bilgilendirecektir söyleyecektir. Çoğu kişi eve döndükten sonra 24 saat içinde araba kullanmaya başlayabilir.

İşe Dönüş

Koroner anjiyo normal hayatınızı kısıtlamaz. 24-48 saat sonra iş hayatınıza genellikle dönmenize izin verilir. Doktorunuz işe dönüşünüz ile ilgili özel bilgiler sağlayacaktır.

İlaçlar

Eve gitmeden önce doktorunuz ile ilaçları gözden geçirin. İşlem öncesi ilaçlarınızı almaya devam edip etmeyeceğinizi doktorunuza sorun.

İşlem sonrası tedavinize yeni ilaçlar eklenebilir. Nasıl kullanacağınızı anladığınızdan emin olun. Sorunuz varsa taburculuk öncesi doktorunuzla konuşun.

Sıvı alımı

İşlem esnasında kullanılan kontrast maddenin vücudunuzdan atılması için 24 saat içinde 8-10 bardak su içmenizi öneririz.

Sağlıklı kalp yaşam programı

Sağlıklı bir kalp için yaşam tarzının ayarlanması önemlidir. Sağlık ekibimiz sizi hedeflerinize ulaştırmak için yardımcı olabilir. Bu hedeflere ulaşmak için düzenli ilaç almak diyet değişiklikleri yapmak, sigarayı bırakmak, düzenli egzersiz, takip randevuları ve tedavi ekibinin aktif bir üyesi olmak çok değerlidir.

Takip randevuları

Hastanemizde ayrılmadan önce size yapılan işlemi ve sonuçlarını anlatan bir rapor ve görüntüleri içeren bir CD/DVD teslim edilecektir. Doktorunuz kullanmanızı istediği ilaçları size reçete üzerinde tarif edecektir. Bu ilaçları hemen temin edip, tarife uygun şekilde kullanmanız gerekmektedir. Takip randevunuzda yapılacak testlerin listesi size iletilecektir.

Eğer koroner anjiyo, anjiyoplasti veya stent ile ilgili herhangi bir sorunuz varsa lütfen doktorunuza danışınız